Ο εγκέφαλος ,όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, (Ταξίδι στον κόσμο του εγκέφαλου) είναι ένα όργανο του εγκέφαλου που ελέγχει ,συνειδητά ή όχι, πέρα από την καρδιακή μας λειτουργία και κάποιες λειτουργίες του σώματός μας. Όμως πώς μεταβιβάζονται αυτές οι πληροφορίες ανάμεσα στα διάφορα μέρη του εγκέφαλου; Η απάντηση είναι ότι μεταβιβάζονται μέσω των ορμονών. Παρόλο που υπάρχουν πολλά είδη ορμονών, οι συγκεκριμένες ονομάζονται νευροδιαβιβαστές για ακριβώς αυτόν τον λόγο, επειδή ,δηλαδή, μεταβιβάζουν την πληροφορία από το ένα κέντρο του εγκέφαλου στο άλλο.

Οι ορμόνες είναι ουσίες οι οποίες αποτελούνται από χημικά συστατικά ,και έργο τους είναι να μεταφέρουν μηνύματα σε όλο το σώμα. Αποτελούνται ,κυρίως, από μόρια αμύνης, αμινοξέα ή νευροπεπτίδια. Είναι ,στην ουσία, ο ‘’μαρτυριάρης’’ του σώματός μας. Ό,τι σκέφτεται ο εγκέφαλος το εκτελεί το σώμα. Όμως ,μέσα στο εγκέφαλο, η επικοινωνία συμβαίνει μέσω συνάψεων μεταξύ των νευρώνων. Πιο συγκεκριμένα, τα ηλεκτρικά σήματα που έχουν ταξιδέψει κατά μήκος του νευρώνα μετατρέπονται σε χημικά στοιχεία ,μέσω της απελευθέρωσης ειδικών νευροδιαβιβαστών, προκαλώντας ,έτσι, ένα συγκεκριμένο ερέθισμα στο νευρώνα.

Υπάρχουν τριών ειδών τύποι ορμονών, ανάλογα με το πώς αυτές επηρεάζουν τον νευρώνα. Αυτοί οι τύποι είναι ο διεγερτικός, ο ανασταλτικός και ο ρυθμιστικός. Πιο συγκεκριμένα, ένα διεγερτικό ερέθισμα δημιουργεί ένα ηλεκτρικό σήμα το οποίο ερεθίζει τον επόμενο νευρώνα, ενώ , με τον ίδιο τρόπο,  ένα άλλο ανασταλτικό ερέθισμα μπορεί να τον καταστείλει. Το αποτέλεσμα του νευροδιαβιβαστή στον νευρώνα , δηλαδή αν θα έχει διεγερτικό ή ανασταλτικό αποτέλεσμα , εξαρτάται από τον υποδοχέα με τον οποίο συνδέεται.

Ορμόνες  και διάθεση

Οι ορμόνες επηρεάζουν τους ανθρώπους με διαφορετικούς τρόπους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Τα επίπεδα ορμονών μπορεί να αυξηθούν κατακόρυφα σε σωματικές ή συναισθηματικές αλλαγές. Πολλές ορμόνες επηρεάζουν την προσωπικότητά μας ,ακόμα και την καθημερινή μας διάθεση. Μας προκαλούν διάφορα συναισθήματα ,ανάλογα και  με τα ερεθίσματα που δεχόμαστε από το εξωτερικό περιβάλλον.

Ποιες είναι οι κυριότερες ορμόνες και ποιες προκαλούν αλλαγές στην συναισθηματική μας διάθεση;

Αυτές είναι:

Αδρεναλίνη: Μια ορμόνη η οποία παράγεται από τα νεφρά και απο ορισμένους νευρώνες στον εγκέφαλο. Συνήθως εκκρίνεται κατά τη διάρκεια στρεσσογόνων ή έντονα συναισθηματικών καταστάσεων. Η αδρεναλίνη αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο και τους μύες, επιτρέποντας στο σώμα να αντιδράσει γρήγορα και, εάν είναι απαραίτητο, να εμπλακεί σε μάχη ή φυγή.

Κορτιζόλη: Μια ορμόνη που παράγεται ,και αυτή, από τα νεφρά. Η κορτιζόλη απελευθερώνεται τακτικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, κορυφώνεται νωρίς το πρωί και ‘’βυθίζεται’’ κατά τη διάρκεια της νύχτας. Όταν το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με μια αγχωτική κατάσταση, το σώμα απελευθερώνει αυξημένες ποσότητες κορτιζόλης. Τα χρόνια υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορεί  να έχουν αρνητικές σωματικές και συναισθηματικές επιπτώσεις.

Ντοπαμίνη: Ένας νευροδιαβιβαστής και μια ορμόνη που απελευθερώνεται από τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων ,όπως το φαγητό ή η άσκηση. Γνωστή ως ορμόνη της «καλής αίσθησης», η ντοπαμίνη συμβάλλει στα συναισθήματα ευχαρίστησης και παρακινεί τους ανθρώπους να αναζητήσουν δραστηριότητες που νιώθουν ότι τους ανταμείβουν. Παίζει επίσης βασικούς ρόλους στη μάθηση, την προσοχή και το συναίσθημα.

Μελατονίνη: Γνωστή ορμόνη ως ορμόνη του «ύπνου», απελευθερώνεται ,κυρίως, από την επίφυση του εγκεφάλου και ρυθμίζει τον κύκλο ΄΄ύπνου-εγρήγορσης΄΄ του σώματος. Τα επίπεδα μελατονίνης αυξάνονται και πέφτουν φυσικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, κορυφώνονται το βράδυ και πέφτουν στα χαμηλότερα επίπεδά τους το πρωί.

Νορεπινεφρίνη: Μια ορμόνη η οποία απελευθερώνεται από τα ίδια σημεία ,όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόνη. Μεταξύ άλλων λειτουργιών, η νορεπινεφρίνη είναι χρήσιμη στην άμεση ανταπόκριση στην μάχη ή την φυγή. Στον εγκέφαλο, βοηθά στη ρύθμιση της προσοχής, της εγρήγορσης, της επαγρύπνησης και του άγχους.

Ωκυτοκίνη: Μια ορμόνη-νευροδιαβιβαστής που παράγεται από τον υποθάλαμο και απελευθερώνεται από την υπόφυση. Γνωστή στην καθομιλουμένη ως «ορμόνη της αγάπης», η ωκυτοκίνη παίζει βασικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση, τις ρομαντικές σχέσεις και τον δεσμό γονέα-παιδιού, καθώς απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια ομαδικών δραστηριοτήτων όπως, αυτής, της σωματικής επαφής.

Τεστοστερόνη: Η ανδρική ορμόνη. Τα αυξημένα επίπεδα  τεστοστερόνης θεωρούνται ,συχνά, ως παράγοντας επιθετικότητας. Επηρεάζουν ,επίσης, τις γλωσσικές δεξιότητες, τη γνωστική λειτουργία, την ανάπτυξη και τη σωματική υγεία.

Οι ορμόνες έχουν ρόλο στην επιθετικότητα, την κυριαρχία, την αποστροφή του κινδύνου, τη ζεστασιά, τη γενναιοδωρία και άλλα στοιχεία που καθορίζουν πώς συμπεριφέρεται, σκέφτεται και αισθάνεται κάποιος. Όλο και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν την θεωρεία ότι οι ορμόνες ελέγχουν την συμπεριφορά μας. Αλλά ,στην ουσία, εμείς τις δημιουργούμε ,αναλόγως με τις σκέψεις που κάνουμε. Οπότε ίσως πρέπει να διαλέγουμε προσεκτικά τις σκέψεις μας ,ώστε να έχουμε μια υγιή  κοινωνική συμπεριφορά.

Πηγές: https://qbi.uq.edu.au

            www.psychologytoday.com

Σειρά άρθρων: Γνωρίζοντας τον εγκέφαλο